 |
| Newton Cenotaph, Etienne-Louis Boullee |
Ôi bộ óc siêu việt!
Ôi thiên tài kiệt xuất thẳm sâu khôn dò!
Ôi hữu thể thần thánh!
Ôi Newton ngài ơi!
Xin hãy chiếu cố đến lòng tôn sùng qua chút tài hèn sức mọn!
A! Kẻ hèn nào dám công khai ở đây,
nếu như đã chẳng tự mình bị thuyết phục
rằng bản thân đã vượt thắng bản thân
trong công trình mà này đây xin mạn phép.
Ôi Newton ngài hỡi!
Với trí tuệ uyên bác và tư chất tráng tuyệt Thiên tài,
là ngài đã định nên hình hài quả đất.
Bao lấy vĩ nhân trong khám phá lẫy lừng tâm can ngài hun đúc
thiển ý của kẻ hèn,
bọc tinh thể vẹn nguyên trong tinh thể.
Bởi chẳng cách chi tìm được
ngoài Newton thứ gì xứng với ngài?
Và từ đây tuôn trào nguồn ý tưởng
phỏng hình hài quả đất vẽ đền đài.
Học đòi cổ nhân và tỏ lòng sùng kính,
quây quần lăng mộ là rừng bách với những hoa.
Tinh thần ấy chảy lan vào nội thất
Cùng hệ mặt trời của ngài, Newton hỡi,
nêu cao cảm hứng thắp sáng mộ lăng
như đèn tưởng niệm trên vòm cao vòi või
tại hạ nâng mình lên.
Với một và duy một thủ pháp điểm tô
Sẽ là nỗi xúc phạm đáng khinh
nếu sử dụng lối điểm trang nào khác
ngoài ánh sáng rọi soi vào thẳm sâu kỳ vĩ của ngài.
Khi nét vẽ đã ra đâu vào đấy,
Một sự bất mãn chắc chắn trỗi lên
bởi mong muốn bao hàm trong lăng mộ cả những điều bất khả
đôi lần loáng thoáng dám hình dung.
Người ta có thể thấy được gì
ở những tìm tòi và tấm lòng kiên định sắt son
mà một kẻ hết mực yêu nghề thành tựu.
Hết thảy tráng lệ của tự nhiên,
này đây xin phó thác óc tưởng tượng tuôn trào.
Đau đớn khôn nguôi không tài nào tái hiện
… nơi chốn đời đời yên nghỉ của Newton ngài hỡi,
ở Thiên đường.
Nếu có thể bày ra trước dung nhan bản vẽ
những bất toàn bất khả, ngài chiêm ngắm tỏ tường.
Một tượng đài ở đó,
kẻ thăm viếng thấy mình tuồng như mắc yêu thuật
bồng bềnh lãng đãng tựa tầng không
buông xuôi trước những biến hình ảo ảnh
trong mênh mông vô tận
của không gian khôn thấu khôn dò.
Nhưng hỡi ôi,
hiệu ứng nào từ hình ảnh phi thường
lại có thể toàn nguyên qua bản vẽ,
nên lời hèn đành chở thêm ý mọn,
Newton hỡi, thứ lỗi cho dài dòng miêu tả của kẻ hèn.
Bên trong kỳ quan hùng vĩ này,
khối cầu bao la như ngài thấy.
Một khoảng mở là tâm điểm trọng lực
đặt trên nền nâng đỡ cả địa cầu.
Hình cầu ấy, từ mọi phía nhìn xem
như tự nhiên
một bề mặt vô tận, không khởi đầu kết thúc
mỗi cái nhìn, mở không gian mỗi lớn.
Còn hình thức nào khả dĩ thỏa thuê đây kỳ vĩ,
đường cong ngăn trở khách hiếu kỳ
cho dầu hắn có chăm chăm chú chú
cũng chẳng thể mảy may kháng cự
những cảnh huống khác biệt đẩy xô,
giữ cho hắn ở ngay đây
chính giữa,
một khoảng cách ảo ảnh vô cùng
trong mối quan hệ giằng co không ngơi nghỉ.
kẻ viếng thăm dẫu sao vẫn hoan hỉ
dầu không tài nào phá giải mê man
bởi mong muốn lại gần hơn chút nữa, lấp đầy óc tò mò trống rỗng.
Chỉ có hắn, đứng một mình và đôi mắt chẳng thể thấy gì hơn
ngoài bầu trời bao la khôn thấu.
Duy nhất biết lăng mộ là vật chất
mà tri giác nào đâu dễ tỏ tường.
Từ vòm cao, tả trời đêm quang đãng
mượn ánh sáng của vì sao tinh cầu
tụ họp hết thảy vào đây chuẩn xác
quy luật tự nhiên chẳng khác gì.
các hành tinh trong hình hài tinh thể xuyên qua khoảng mở
mặc lấy dung nhan kiều diễm cuối đoạn đường.
Vào ban ngày ánh sáng lọt qua khe
Rọi vào giữa không gian u tối
Viền từng nét trên cung vòm chói loá thứ ánh sáng rực rỡ của mặt trời
Hình thức chiếu sáng cung vòm
sự tái hiện xiết bao tuyệt hảo
và hiệu ứng những vì sao có lẽ
chẳng nơi đâu hoàn mỹ tựa chốn này.
Nào hãy cùng kẻ hèn say mê tưởng tượng
Ở chỗ nọ chỗ kia thêm bớt mấy hành tinh
Hiệu ứng đổi thay thiên nhiên thay đổi
Và gì nữa?
Nơi cùng cốc xa xôi,
ánh sáng uẩn u phơi bày ảo diệu.
Hình dung như thế có khó gì?
Nếu không nhờ ân huệ thiên nhiên
chẳng thể nào tác thành
tổ hợp đây tráng tuyệt cho bần thần xúc cảm tâm can.
Một công cụ nào chăng? Hay là nghệ thuật khác?
Chỉ e rằng bất khả
chuyển tải màu xanh đêm
của bầu trời quang đãng
một sắc độ bất phân, không độ chuyển
và cùng lúc miêu tả những vì sao lấp lánh
trên nền đêm sắc tối chốn xa xăm
Ôi Sắc độ
ôi hiệu ứng
ôi hùng vĩ ngất ngây
không cách chi đạt được
nếu chẳng dùng hết thảy phép thần thông nghệ thuật
cùng tự nhiên biến ảo
- đem thiên nhiên vào bên trong tác phẩm
chẳng giấu chi ngài, đây thủ pháp tay kẻ hèn sáng chế.
Dẫu ai kia có khăng khăng phản đối, liệt kê hết thảy những thứ đã rồi
nào khoảng mở, nào chiếu sáng thông thiên.
Chẳng phải kẻ hèn này không thấu triệt,
bất kỳ ai hẳn có chút trí khôn đều biết.
Nhưng nào phải phương tiện
mà kết quả, hiệu ứng đây: xin biện cãi đến cùng.
Vâng ... vâng ...
chẳng gì là mới dưới ánh mặt trời
chẳng chi là của riêng tư hữu
Và kẻ hèn đây lẽ chăng cũng đã thấy quả táo rơi trước Newton, ngài hỡi.
nhưng dám hỏi ai đã từng kinh qua nghĩ ngợi, hay phải đợi cho đến lúc thiên tài?
Còn nghi ngờ chi nữa,
bảng màu của tay mơ,
cùng nhờ đó bậc tài hoa tỏa sáng.
Và loại mực rơi vào tay kẻ ngốc
cũng đấy thảo nên bút tích của thi hào.
No comments:
Post a Comment