Khu vườn như là căn phòng ở ngoài được điều hoà

Casa en Prosida, Bernard Rudofsky (1938)

Trích dịch The conditioned outdoor room, trong Behind the picture window - Bernard Rudosky, tr. 157. 

Trong một ngôi nhà-vườn được bố cục tốt, người ta có thể làm việc và ngủ, nấu và ăn, rong chơi và lười nhác. Không nghi ngờ gì, điều này nghe có vẻ bề ngoài đối với người ở kinh niên trong nhà và cần phải được làm rõ.  

Theo lệ thường, cư dân ở trong miền khí hậu của chúng ta không mấy mặn mà với môi trường ngay trước mắt mình. Điền đồn xa xôi nhất của hắn là cái hiên có mái che. Khu vườn - nếu có - ở lì trong trạng thái trống không ở quãng giữa các buổi tiệc sân vườn. Thực vậy, khi hắn nói về bên ngoài, hắn ít khi hàm ý là khu vườn của hắn. Hắn không nghĩ về khu vườn như một không gian sống triển vọng (living space) … Như quán trọ của bà ngoại chúng ta, khu vườn là một đối tượng của việc chăm sóc thái quá. Như quán trọ, nghĩa là không sống ở trong đó. Trong một thời đại ở đó sự hữu dụng được làm cho trở nên quan trọng, điều này là bất thường nhất. Mặc dù nghe có vẻ nghịch lý, việc sử dụng những bức tường kính trong những năm gần đây đã “tẩy chay” khu vườn. Thậm chí “picture window" (cửa sổ lớn cho góc nhìn rộng, N.D), như cách mà phiên bản gia đình của cửa sổ trưng bày (show-window) được gọi, đã đóng góp vào sự ly gián giữa bên trong và bên ngoài; khu vườn đã trở thành một khu vườn quan sát (spectator garden). 

Khái niệm lịch sử của ngôi nhà-vườn là hoàn toàn khác. Nhà trong vườn như chúng ta đã biết được ưa chuộng qua nhiều thế kỷ gần như là bởi vì sự có-thể-ở-được và sự riêng tư của chúng, hai tính chất rất dễ thấy đã biến mất trong những khu vườn đương đại. Sự riêng tư rất ít khi được đòi hỏi ở thời đại này đã từng không thể thiếu được với bất kỳ ai có thị hiếu cho một lối sống có phẩm cách. Ngôi nhà-vườn thời xưa, dù có ở trong trạng thái phân mảnh và xác xơ, vẫn cung cấp cho chúng ta những ví dụ hoàn hảo của việc làm thế nào một lượng đất bé xíu và rõ ràng là không đáng kể, với một ít khéo léo, có thể được biến đổi thành một ốc đảo của niềm vui sướng. Mặc dù là những khu vườn tí hon, chúng có tất cả nguyên liệu của một môi trường vui vẻ (happy environment). 

Những khu vườn này là phần không thể thiếu của căn nhà; chúng được chứa đựng ở trong căn nhà, xin bạn nhớ kỹ. Người ta có thể miêu tả chúng tốt nhất như là những căn phòng không có trần. Chúng thực ra là những phòng khách ở bên ngoài, và lúc nào cũng được nhìn nhận như vậy bởi người cư ngụ. Lấy ví dụ, vật liệu tường và sàn của những khu vườn Roman không hề ít hào nhoáng hơn những thứ được sử dụng bên trong nội thất. Việc kết hợp sử dụng đá mosaic, các phiến cẩm thạch, phù điêu đắp vữa, trang trí tranh tường từ những hoa văn hình học đơn giản nhất đến những bức vẽ tỉ mỉ thiết lập một tâm trạng tốt cho sự tĩnh tại về mặt tinh thần. Riêng với phần trần (nhà), bầu trời đã luôn ở trong hàng trăm tâm trạng khác nhau của nó. 


Mô hình nhà thời La Mã cổ đại, với vườn ở sân trong phía sau


Tàn tích biệt thự Villa Oplontis, Italy


House near Positano - Bernard Rudofsky & Luigi Cosenza


 House near Positano - Bernard Rudofsky & Luigi Cosenza


Villa Oro - Bernard Rudofsky & Luigi Cosenza 


Summer House - Alvar Aalto, 1953



Summer House - Alvar Aalto, 1953





No comments:

Post a Comment